Maymun çiçeği virüsü Afrika’da hızla yayılırken, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) durumu ciddiye aldı ve olağanüstü hal ilan etti. Bu gelişme uluslararası kuruluşlar tarafından “son dakika haberi” olarak duyurulduğunda, vatandaşlar “maymun çiçeği virüsü ile ilgili son haberler” diye sordular: “Maymun çiçeği hastalığı hangi ülkelerde görülüyor? Türkiye’de maymun çiçeği hastalığı var mı?” ve “Maymun çiçeği nasıl yayılır?” gibi soruları öğrenmek için arama motorlarına, özellikle Google’a yöneldi.
Dünya Sağlık Örgütü, 2022 yılında maymun çiçeği salgınına karşı küresel acil durum ilan etti.
Maymun çiçeği virüsü nedir?
Maymun çiçeği, Orta ve Batı Afrika’da en sık görülen Orthopoxvirus cinsine ait zoonotik bir hastalıktır. Genellikle enfekte bir kişi veya hayvanın deri lezyonları veya vücut sıvılarıyla doğrudan temas yoluyla insanlara bulaşır. Hastalığın belirtileri arasında ateş, baş ağrısı, şişmiş lenf düğümleri, kas ağrıları ve yorgunluk yer alıyor. Diğer yaygın semptomlar genellikle yüzde, ellerde, ayaklarda ve ağızda başlayan ve daha sonra sıvı dolu lezyonlara dönüşen döküntülerdir.
Maymun çiçeği virüsü, ilk kaydedildiği günden bu yana isminden dolayı “ayrımcı ve damgalayıcı” olarak değerlendirildi ve bu durum tartışmalara yol açtı. Bu kaygılar doğrultusunda Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Kasım 2022’de virüsün adını “mpox” olarak değiştirdi.
Mpox virüsü, çiçek hastalığına neden olan Variola virüsü ile aynı virüs ailesinde yer almasına rağmen genellikle daha hafif seyreder ve nadiren ölümcül olur. Her ne kadar “maymun çiçeği” olarak bilinse de hastalığın kesin kaynağı henüz tam olarak belirlenememiştir.
“Maymun çiçeğini en çok kim kapar?” Afrika’da yaşayan kemirgenlerin ve primatların virüsü taşıyıp insanlara bulaşabileceğine inanılıyor. Bu nedenle Afrika, maymun çiçeği hastalığı ve başlangıcı riski taşıyan yerlerden biridir.
İnsanlarda ilk Mpox vakası 1970 yılında kaydedilse de, 2022 yılındaki maymun çiçeği salgınıyla dünya bu virüsten geniş çapta haberdar oldu. Belirtileri genellikle 2-4 hafta süren ve kendi kendine iyileşen bu hastalık, şu belirtilerle kendini gösteriyor: ateş, kaşıntılı deri döküntüleri, şişmiş lenf düğümleri ve halsizlik ve bazı maymun çiçeği çeşitleri ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.
Maymun çiçeği virüsünün belirtileri nelerdir?
Maymun çiçeği virüsünün semptomları genellikle ateş, boğaz ağrısı, baş ağrısı, kas ağrısı, şişmiş lenf düğümleri ve kaşıntılı döküntüleri içerir. Döküntü genellikle yüzde başlar ve avuç içleri ve ayak tabanları gibi vücudun diğer bölgelerine yayılır.
Maymun çiçeği belirtileri şunları içerir:
- Döküntüler: Yüzde, ağızda, ellerde, ayaklarda, göğüste, genital bölgede veya anüste sivilce benzeri veya kabarcık benzeri döküntüler.
- Ateş
- lenf düğümlerinde şişme
- Zayıflık
- Kas ve sırt ağrısı
- Baş ağrısı
- Solunum problemleri: Öksürük, burun tıkanıklığı gibi.
- Üşüme ve üşüme
M-pox virüsü sırasında döküntüler, ağrılı olabilen düz, kırmızı şişlikler şeklinde başlar. Zamanla bu şişlikler irin dolu kabarcıklara dönüşür, sonra kabuklanıp düşer. Bu süreç genellikle 2 ila 4 hafta sürer ve döküntü tamamen iyileşene kadar kişi virüsü başkalarına bulaştırabilir.
Maymun çiçeği nasıl bulaşır?
Bu konuyla ilgili sıkça sorulan soru “Maymun çiçeği bulaşıcı mıdır?” ve “maymun çiçeği virüsü nasıl bulaşır?” sorularınızın cevabıdır. Maymun çiçeği virüsü, enfekte bir kişiyle öpüşme veya cinsel ilişki gibi cilt teması, damlacık bulaşma olasılığı bulunan uzun süreli yüz yüze temas ve giysi, yatak takımı ve havlu gibi nesnelerin kullanımı yoluyla yayılabilir. virüsle temas halindeydi. Hayvanlardan insanlara bulaşma, enfekte bir hayvanın derisinin yüzülmesi, ısırılması, sıvıları veya atıklarıyla doğrudan temas edilmesi, çizilmesi veya o hayvanın etinin yenilmesi yoluyla gerçekleşebilir. Virüs en çok küçük vahşi hayvanlarda, özellikle sincap, sıçan ve farelerde yaygındır.
Mpox virüsü aşağıdaki yollarla bulaşabilir:
- Yüz yüze görüşme: Virüsün nefes alırken solunması.
- Cilt teması: Dokunma, öpme, cinsel ilişki gibi cilt teması.
- Solunum damlacıkları: Uzun süreli yakın temasla damlacıkların yayılması.
- Kirlenmiş nesnelerle temas: Yatak ve giysi gibi virüs bulaşmış nesnelerle temas.
- Anneden çocuğa bulaşma: Hamilelik, doğum sırasında veya sonrasında yakın temas yoluyla virüsün çocuğa bulaşması.
- Hayvan kökenli bulaşma: Hayvanın tükürüğü, kaşınması, ısırılması veya etlerinin tüketilmesi yoluyla bulaşır.
Halka açık kapalı havuzlar, saunalar, buhar odaları, buhar odaları ve jakuziler gibi kalabalık, kapalı alanlar hastalıkların yayılma riski taşıyan ortamlardır. Bu tür yerlerde hastalık şüphesi olan kişilerin bulunmamasını sağlamak hem kendi sağlığınız hem de başkalarının korunması açısından büyük önem taşıyor. Özellikle banyo gibi toplu alanlarda hastalık belirtileri gösteren kişilerle yakın temastan kaçınılmalı; Köpük masajı, kese gibi uygulamalardan kaçınılmalıdır. Bu önlemlerin hem bireysel hem de toplumsal sağlık açısından gerekli olduğu düşünülmektedir.
M çiçeği virüsü nasıl teşhis edilir?
Maymun çiçeği virüsü, su çiçeği, kızamık, bakteriyel cilt enfeksiyonları, uyuz, uçuk ve frengi gibi hastalıkların neden olduğu semptomlara benzer semptomlara neden olabilir. Maymun çiçeği görünüm, semptom ve vücutta oluşan döküntüler açısından yukarıdaki hastalıklara benzemektedir. Bu nedenle doğru tanının konulabilmesi için özel testlere ihtiyaç vardır.
Deri lezyonlarından alınan örneklerle gerçekleştirilen polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) testi, maymun çiçeği virüsünü tespit etmek için en sık kullanılan yöntemdir. Deride yara yoksa ve oradan örnek alınması mümkün değilse anal veya rektal sürüntüden örnek alınarak test yapılabilir.
Ayrıca bağışıklık sisteminizin virüse karşı antikor üretip üretmediğini belirlemek için kan testi de istenebilir.
Maymun çiçeği hastalığının tedavisi var mı?
Bu hastalıktan bahsederken en önemli sorulardan biri şu: “Maymun çiçeğinin tedavisi var mı?” sorunun cevabıdır. Maymun çiçeği virüsünün tedavisi öncelikle semptomları hafifletmeye ve komplikasyonları önlemeye odaklanır. Hastalığın spesifik bir tedavisi olmasa da semptomları yönetmek ve hastaya rahatlama sağlamak için çeşitli yaklaşımlar kullanılabilir:
- Dinlenme: Vücudun iyileşmesine yardımcı olmak için yeterli uyku ve dinlenme önemlidir.
- Sıvı tüketimi: Ateş ve kızarıklık nedeniyle oluşabilecek sıvı kaybını önlemek için bol su içmelisiniz.
- Ağrı kesiciler: Ateş, kas ağrıları gibi semptomları hafifletmek için doktorun önerdiği ağrı kesiciler kullanılabilir.
- Kaşıntı önleyici kremler: Kızarıklıktan kaynaklanan kaşıntıyı azaltmak için doktorunuzun önerdiği kremler kullanılabilir.
- Antiviral ilaçlar: Çiçek hastalığına karşı geliştirilen bazı antiviral ilaçlar da maymun çiçeği virüsünün tedavisinde etkili olabilir. Ancak bu ilaçların kullanımı tıbbi değerlendirme ve onay alındıktan sonra yapılmalıdır.
Bu terapötik yaklaşımlar hastalığın seyrini hafifletebilir ve hastanın iyileşmesine katkıda bulunabilir. Bu nedenle maymun çiçeğinin geçici olup olmadığı sorusunun cevabı evettir.
Maymun çiçeği ölümcül mü?
Maymun çiçeği virüsü genel olarak çiçek hastalığına göre daha hafif bir seyir izlese de ölümcül sonuçlar nadirdir. Ancak bu tür vakaların oranı oldukça düşüktür. Belirtiler ortaya çıktığında hemen bir sağlık uzmanına başvurmak, iyileşme şansınızı büyük ölçüde artırabilir. Erken müdahale hastalığın seyrini olumlu yönde etkileyebilir ve komplikasyon riskini en aza indirebilir. Bu nedenle belirtiler ortaya çıktığında hemen tıbbi yardıma başvurmak hem sağlığınızı korumanın hem de iyileşme sürecini hızlandırmanın anahtarıdır.
Önemli Not: Bu içerik tıbbi tavsiye niteliğinde değildir. Buradaki içerikler yalnızca bilgilendirme amaçlıdır ve herhangi bir tıbbi sorunu teşhis etmek veya tedavi etmek için kullanılmamalıdır. Tıbbi bir sorununuz varsa en kısa sürede bir uzmana görünün.